İ
iç kavuşum: Bir dış gezegenin Yer ile beraber Güneş’in aynı yanında bir doğrultuya gelmesi. Gezegenin uzanım açısının 0° olması durumu.
iç gezegenler: Yörüngesi Yer yörüngesinin içinde kalan gezegenler. (Merkür ve Venüs).
ilkbahar noktası: Gök ekvatoru ile ekliptiğin kesim noktalarından biri. Güneş görünür hareketinde yaklaşık 21 Martta bu noktaya gelir,
ilkbahar noktası: Balıklar burcunda yer alır.
iyonosfer: Yer atmosferinde atom ve moleküllerin Güneş rüzgarı ve kozmik ışınlar tarafından iyonlaştırıldığı katman.
J
Jeodezi: Yer yüzünün biçimi ve boyutları ile ilgilenen bilim dalı.
jeoid: Yer çekimi kuvvetinin her noktada aynı ve yerin dönüş gücü ile tam dengede olduğu yer küre biçimi.
Jülien tarihi: isa’nın doğum yılının Ocak ayının birinci gününe 1721057 sayısı verilip, Greenvvich’in gün ortası esas alınarak, geçen her günün bu sayıya eklenmesiyle herhangi bir tarih için bulunan sayı.
Jülien takvimi: Julius Cesar’ın düzenlettiği takvim. Bu takvimde dörde bölünebilen yıllar 366 gün, bölünmeyenler ve 400′e bölünebilenler 365 gün alınır. Bugün kullandığımız takvim bu takvimdir. MÖ. 46 yılında başlatılmıştır.
K
kaçma hızı: Bir cismin başka bir cismin çekim alanından tamamen kurtulması için gerekli hız.
karacisim: Üzerine düşen bütün dalgaboylarındaki ışığı hiç yansıtmadan olduğu gibi soğuran ve sonra tekrar yayan sanal cisim. Yaydığı ışınım sadece sıcaklığına bağlıdır.
karacisim tayfı: Bir karacisim tarafından yayılan ışınımın dalgaboyuna göre sürekli tayfı.
karadelik: Evrende bulunduğu sanılan en yoğun madde. Karadelikten kaçma hızı ışık hızından daha büyük olduğu için oradan ışık bile kurtulamaz.
karşı konum (Opozisyon): Güneş’le bir dış gezegenin veya Ay’ın Yer’e göre simetrik olduğu (uzanımı 180°) konum.
katı açı: Uzay açı. Bir gök cisminin radyan kare = steradyan biriminde gök yüzünde kapladığı alan.
kavuşma konumu: Güneş ile herhangi bir gezegenin, Güneş ile Ay’ın Yer’e göre aynı hizada ve aynı yanda (uzanım 0°) bulunduğu konum.
kızarma (kızıllaşma): Bir ortamdan geçen ışınımın mavi dalgaboylarının daha çok soğrulması sonucu, olduğundan daha kırmızı görünmesi.
koç noktası: İlkbahar noktası. Güneş’in görünen yıllık hareketinde 21 Mart tarihinde gelmiş olduğu nokta. Bu nokta ekliptik ile gök ekvatorunun kesim noktalarından biridir. 2000 yıl önce Koç burcunda olan bu nokta, bugün Balıklar burcundadır.
kozmik ışınlar: Uzayda çok yüksek enerjilerle hareket eden yüklü parçacıklar. Çoğu Güneş sisteıpinin dışından gelmektedir. Düşük enerjili olanlar Güneş patlamalarıyla oluşur:
kozmoz: Evren.
Kozmogoni: Acun doğum. Evrenin yaradılışını inceleyen bilim
Kozmoloji: Acun bilim. Evrenin yapısını ve gelişimini inceleyen bilim.
kutup ışıması: Kutuplar bölgesinde görülen yaygın ve donuk atmosferik ışıma. Atmosferik atom ve moleküllerin bu bölgelerde yoğunlaşan manyetosferin hızlandırdığı yüklü parçacıklarla uyarılması sonucu oluşmaktadır.
kutup yıldızı: (Demirkazık) Küçük Ayı’nın en parlak yıldızı.
kuyruklu yıldız: Zaman zaman çok kısa bir süre gök yüzünde görülen, parlakça, bulutumsu yapıda, bir başı, bir ya da birkaç kuyruğu olan gök cismi.
küçük gezegen: bkz. Asteroid.
küresel aberasyon: Küresel sapınç. Mercek ve aynaların çeşitli bölgelerinin farklı odak uzaklığına sahip olması sonucu ortaya çıkan optik hata.
küresel küme: Çok sayıda yıldızdan oluşan küre dağılımlı yıldız topluluğu. Bu tür kümelerde yıldız sayısı merkeze doğru artar.
küresel üçgen: Bir küre üzerinde birbirini ikişer ikişer kesen üç büyük dairenin meydana getirdiği üçgen.
kütlesel çekim: Doğanın temel kuvvetlerinden biri, tüm maddeler arasında var olan bir kuvvet. Bu kuvvet manyetik, elektriksel, elektromanyetik ve çekirdek içinde etkin olan nükleer kuvvetlerden daha zayıf olup, maddenin iç yapısında rol oynamaz, iki cismin kütleleriyle doğru aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır.
iç kavuşum: Bir dış gezegenin Yer ile beraber Güneş’in aynı yanında bir doğrultuya gelmesi. Gezegenin uzanım açısının 0° olması durumu.
iç gezegenler: Yörüngesi Yer yörüngesinin içinde kalan gezegenler. (Merkür ve Venüs).
ilkbahar noktası: Gök ekvatoru ile ekliptiğin kesim noktalarından biri. Güneş görünür hareketinde yaklaşık 21 Martta bu noktaya gelir,
ilkbahar noktası: Balıklar burcunda yer alır.
iyonosfer: Yer atmosferinde atom ve moleküllerin Güneş rüzgarı ve kozmik ışınlar tarafından iyonlaştırıldığı katman.
J
Jeodezi: Yer yüzünün biçimi ve boyutları ile ilgilenen bilim dalı.
jeoid: Yer çekimi kuvvetinin her noktada aynı ve yerin dönüş gücü ile tam dengede olduğu yer küre biçimi.
Jülien tarihi: isa’nın doğum yılının Ocak ayının birinci gününe 1721057 sayısı verilip, Greenvvich’in gün ortası esas alınarak, geçen her günün bu sayıya eklenmesiyle herhangi bir tarih için bulunan sayı.
Jülien takvimi: Julius Cesar’ın düzenlettiği takvim. Bu takvimde dörde bölünebilen yıllar 366 gün, bölünmeyenler ve 400′e bölünebilenler 365 gün alınır. Bugün kullandığımız takvim bu takvimdir. MÖ. 46 yılında başlatılmıştır.
K
kaçma hızı: Bir cismin başka bir cismin çekim alanından tamamen kurtulması için gerekli hız.
karacisim: Üzerine düşen bütün dalgaboylarındaki ışığı hiç yansıtmadan olduğu gibi soğuran ve sonra tekrar yayan sanal cisim. Yaydığı ışınım sadece sıcaklığına bağlıdır.
karacisim tayfı: Bir karacisim tarafından yayılan ışınımın dalgaboyuna göre sürekli tayfı.
karadelik: Evrende bulunduğu sanılan en yoğun madde. Karadelikten kaçma hızı ışık hızından daha büyük olduğu için oradan ışık bile kurtulamaz.
karşı konum (Opozisyon): Güneş’le bir dış gezegenin veya Ay’ın Yer’e göre simetrik olduğu (uzanımı 180°) konum.
katı açı: Uzay açı. Bir gök cisminin radyan kare = steradyan biriminde gök yüzünde kapladığı alan.
kavuşma konumu: Güneş ile herhangi bir gezegenin, Güneş ile Ay’ın Yer’e göre aynı hizada ve aynı yanda (uzanım 0°) bulunduğu konum.
kızarma (kızıllaşma): Bir ortamdan geçen ışınımın mavi dalgaboylarının daha çok soğrulması sonucu, olduğundan daha kırmızı görünmesi.
koç noktası: İlkbahar noktası. Güneş’in görünen yıllık hareketinde 21 Mart tarihinde gelmiş olduğu nokta. Bu nokta ekliptik ile gök ekvatorunun kesim noktalarından biridir. 2000 yıl önce Koç burcunda olan bu nokta, bugün Balıklar burcundadır.
kozmik ışınlar: Uzayda çok yüksek enerjilerle hareket eden yüklü parçacıklar. Çoğu Güneş sisteıpinin dışından gelmektedir. Düşük enerjili olanlar Güneş patlamalarıyla oluşur:
kozmoz: Evren.
Kozmogoni: Acun doğum. Evrenin yaradılışını inceleyen bilim
Kozmoloji: Acun bilim. Evrenin yapısını ve gelişimini inceleyen bilim.
kutup ışıması: Kutuplar bölgesinde görülen yaygın ve donuk atmosferik ışıma. Atmosferik atom ve moleküllerin bu bölgelerde yoğunlaşan manyetosferin hızlandırdığı yüklü parçacıklarla uyarılması sonucu oluşmaktadır.
kutup yıldızı: (Demirkazık) Küçük Ayı’nın en parlak yıldızı.
kuyruklu yıldız: Zaman zaman çok kısa bir süre gök yüzünde görülen, parlakça, bulutumsu yapıda, bir başı, bir ya da birkaç kuyruğu olan gök cismi.
küçük gezegen: bkz. Asteroid.
küresel aberasyon: Küresel sapınç. Mercek ve aynaların çeşitli bölgelerinin farklı odak uzaklığına sahip olması sonucu ortaya çıkan optik hata.
küresel küme: Çok sayıda yıldızdan oluşan küre dağılımlı yıldız topluluğu. Bu tür kümelerde yıldız sayısı merkeze doğru artar.
küresel üçgen: Bir küre üzerinde birbirini ikişer ikişer kesen üç büyük dairenin meydana getirdiği üçgen.
kütlesel çekim: Doğanın temel kuvvetlerinden biri, tüm maddeler arasında var olan bir kuvvet. Bu kuvvet manyetik, elektriksel, elektromanyetik ve çekirdek içinde etkin olan nükleer kuvvetlerden daha zayıf olup, maddenin iç yapısında rol oynamaz, iki cismin kütleleriyle doğru aralarındaki uzaklığın karesiyle ters orantılıdır.
